Henryk Maria Krok-Paszkowski
Do druku przygotował i przypisami opatrzył Janusz Masłowski
Cena zbytu 60,00 zł
Cena promocyjna 40,00 zł
Wydanie I
Lublin: Norbertinum, 2019
Objętość 253 s. + 76 s. fot. cz.b.
Format 210 x 270 mm
Oprawa twarda szyta
ISBN 978-83-7222-650-1
[ Wspomnienia gen. bryg. H. Krok-Paszkowskiego, jednego z głównych budowniczych niepodległości Polski ]
O książce
Publikacja ta jest albumowym wydaniem zapisków generała Henryka Marii Krok‑Paszkowskiego (1887–1969), spisanych w Londynie w latach 1945, 1954–1963, a opracowanym i wzbogaconym przypisami przez jego wnuka – Janusza Masłowskiego – z życzliwą pomocą specjalisty w dziedzinie historii wojskowości polskiej, nieżyjącego już profesora Mieczysława Wrzoska. Praca, zawierająca wiele historycznych fotografii i dokumentów pochodzących ze zbiorów generała, a znajdujących się w posiadaniu rodziny, stanowi unikatowy obraz dziejów Polski widziany oczami konspiratora, legionisty, uczestnika trzech wojen i politycznego emigranta. Wspomnienia, choć opisane językiem barwnym, pełnym żołnierskiego temperamentu, nie są jednak pozbawione głębszej refleksji. W związku z tym, że treść zawiera wiele nowych, nieznanych faktów, jest ciekawym materiałem zarówno dla badaczy historii wojskowości tego okresu, jak i szerokiego kręgu odbiorców.
Zapiski autor rozpoczyna od przedstawienia kilkuletniego procesu swojej edukacji żołnierskiej w strukturach konspiracyjnych lwowskiego Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego pod osobistym kierunkiem Józefa Piłsudskiego oraz dwuletniego okresu samodzielnego prowadzenia działań konspiracyjnych w Warszawie w roli komendanta ZWC. Następnie opisuje przełomowy moment wybuchu wojny światowej, w której dotychczasowi konspiratorzy wystąpili jawnie w mundurach. Znajdziemy więc epizody bojów przepojonych – jakże znamiennymi dla tamtych czasów – nastrojami uniesienia i wiary w zwycięstwo, przeplatającymi się ze zwątpieniem i zmęczeniem. Sceny z wymarszu Kadrówki i walk legionowych, uwięzienia legionowych oficerów‑peowiaków w niemieckich obozach. Listopadowych walk I batalionu 5 pp Legionów podczas odsieczy Przemyśla i Lwowa. Wymarszu I batalionu 22 pp z Siedlec na wojnę z bolszewikami i bojów 22 pp w latach 1919–1920 z epizodami z Bitwy Warszawskiej nad Wkrą i pogoni za armią konną Budionnego. Opis działań 22 pp podczas wypadków majowych 1926 roku. Relację z dni wrześniowych 1939 roku. Zapiski zamyka dziennik pisany w latach 1945–1949, zawierający opis oswobodzenia grupy 2000 polskich oficerów z niemieckiego obozu w Doesell przez amerykański korpus pancerny w dniu 1 kwietnia 1945 roku. Przejazdu wyższych oficerów do Paryża, do Oddziałów Polskich Sił Zbrojnych pod brytyjskim dowództwem, pobytu na rekonwalescencji w Nicei podczas ostatnich dni wojny w Europie i ewakuacji do Wielkiej Brytanii, do Polskiego Korpusu Przystosowania i Rozmieszczenia.
Janusz Masłowski
Spis treści
Krok ku niepodległości (Janusz Masłowski)
1. Związek Walki Czynnej i Związek Strzelecki
(Lwów 1908-1912)
Związek Walki Czynnej (Warszawa 1912-1914)
2. Strzelcy Józefa Piłsudskiego (Kraków 1914)
Letni kurs oficerski Związku Strzeleckiego w Oleandrach
Pierwsza Kompania Kadrowa (3.VIII.1914 r.)
Próbny wymarsz Kadrówki (4.VIII.1914 r.)
Wymarsz Pierwszej Kompanii Kadrowej (6.VIII.1914 r.)
Wkroczenie Strzelców do Kielc (12.VIII.1914 r.)
Drugi pobyt w Kielcach
3. Legiony Polskie
Sprawa przysięgi
Ponowne wyjście z Kielc
Działania nad Wisłą
Jakubowice – pierwsze nominacje (9.X.1914 r.)
Zapamiętane epizody podczas jesiennych bojów 1914 roku
– Laski, Dęblin. Późna jesień 1914 roku (23-26 października)
– Krzywopłoty i marsz przez Ulinę Małą do Krakowa (8-11 listopada 1914 roku)
– Pobyt w Krakowie
– Działania pod wsią Chyżówki (Limanowa–Marcinkowice)
I Brygada Legionów
– (Nowy Sącz, grudzień 1914 r.)
– Boje pod Łowczówkiem
– Działania Legionów w roku 1915
– Walki pozycyjne nad Nidą (do maja 1915 roku)
– Świąteczne uniesienia
– Sprawa honorowa
– Kampania wiosenno-letnia 1915 roku. Charakterystyka drugiej połowy 1915 roku
– Zapamiętane epizody z kampanii wiosenno-letniej 1915 roku
– Walki pod Konarami, Tarłowem, Wyżyńcem-Wyżnianką, Cerkówką, aż do Kowla
4. Polska Organizacja Wojskowa
Moja praca w III (IX) Obwodzie Siedlce POW (Październik-grudzień 1915 roku)
Szkoła Oficerska POW w Warszawie (1916-1917)
5. Kryzys przysięgowy
5 Pułk Piechoty Legionów
I Batalion 7 Pułku Piechoty Legionów
5 Pułk Piechoty Legionów – odmowa złożenia przysięgi
Obozy dla internowanych legionistów (1917-1918)
– Oficerski obóz internowania Legionistów w Beniaminowie (lipiec-wrzesień 1917 roku)
– Szczypiorno – obóz dla internowanych podoficerów i szeregowych legionistów (październik 1917 roku)
Obozy w Niemczech dla oficerów legionowych – peowiaków (lata 1917-1918)
– Karny obóz dla cywili w Havelbergu pod Berlinem
– Rastatt-Batten w Badenii – jeniecki obóz dla szeregowych
– Jeniecki obóz dla oficerów w Werl w Westfalii
6. Walki o granice Polski Odrodzonej (1918)
Powrót do Polski (14 października 1918)
Kielce, 1 listopada 1918 roku – rozbrajanie Austriaków. Podróż do Krakowa
5 Pułk Piechoty Legionów
– Organizacja I Batalionu 5 Pułku Piechoty Legionów (Kraków, 1-8 listopada 1918 roku)
Front Ukraiński
– I Batalion 5 pp Legionów w walkach o Przemyśl (9-11 listopada 1918)
Odsiecz Lwowa
– Działania I Batalionu 5 Pułku Piechoty Legionów (19-22 listopada 1918)
– Walki wokół Lwowa (od 23 listopada do 12 grudnia 1918 roku)
– Rozkaz wyjazdu do Warszawy
7. Wojna polsko-bolszewicka (1919-1921)
Ochotniczy 22 Siedlecki Pułk Piechoty
– I batalion 22 Siedleckiego Pułku Piechoty
– Epizod z odcinka frontu poleskiego w okolicach Turowa nad Prypecią
Rok 1920
– Wprowadzenie
– Odcinek frontu poleskiego, miejsce postoju Buda Pawłowska (styczeń 1920 roku)
– (Luty 1920 roku)
– Tajne zadanie – Kazimierówka
– Wypad na Kazimierówkę (19-20 luty 1920)
– Odwet
Marcowa ofensywa 1920 roku
– Zdobywamy Mozyrz
– Operacja Rzeczycka (kwiecień-maj 1920 roku)
– Jak zostałem dowódcą 22 Pułku Piechoty
– Ewakuacja oddziałów 22 pp z przyczółka Rzeczyca (druga połowa czerwca 1920 roku)
– Odwrót (lato 1920)
– Upadek Brześcia Litewskiego n. Bugiem (przełom lipca i sierpnia 1920 roku)
Bitwa Warszawska
– Działania 22 Pułku Piechoty nad Wkrą, bój pod Borkowem (14-16 sierpnia 1920 roku)
Zwycięska ofensywa wojsk polskich w 1920 roku (sierpień-październik)
– Prezent
– Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari V Klasy (Chełm, 3 września 1920 roku)
– Nasz dalszy marsz na wschód i fragmenty bojów z oddziałami 1 Armii Konnej Budionnego (wrzesień-październik 1920 roku)
– Wyprawa generała Żeligowskiego, „Brygada Mereczańska” (listopad 1920-luty 1921)
8. Służba garnizonowa (1922-1939)
Siedlce, 22 Pułk Piechoty, 9 Dywizja Piechoty
Rok 1926 – wypadki majowe
– Relacja generała H. Krok-Paszkowskiego w zbiorze zapisków
Dowództwo Obszaru Warownego „Wilno” i Garnizonu w Wilnie (Wilno, 1928-1930)
– (Rok 1927, późna jesień)
– (Rok 1930)
20 Osłonowa Dywizja Piechoty (Baranowicze, 1931-1937)
Dowództwo Korpusu nr 1 (Warszawa, 1938-1939)
9. Wojna polsko-niemiecka (Wrzesień 1939)
10. Odzyskanie wolności – emigracja
Wyzwolenie polskich oficerów z niemieckiego obozu w Doessel (pisane w Paryżu 7 kwietnia 1945 roku)
Dzień 1 kwietnia 1945 roku (pisane 8 kwietnia 1945 roku)
Sprawa gen. Berbeckiego
Paryż, Nicea – początek tułaczki
– (Kwiecień 1945 w Paryżu)
– Wyjazd generałów na rekonwalescencję do Nicei
– Paryż
– Paryż – Vincennes
– Nicea, rok 1946
W Wielkiej Brytanii (lata 1947-1949)
11. Wspomnienie pośmiertne (Generał Stanisław Skwarczyński)
12. Życiorys wojskowy (Janusz Masłowski)
Aneks
Jak pamiętam wydarzenia z września 1939 roku i czas niemieckiej okupacji (Jadwiga Masłowska – średnia córka generała Henryka Krok-Paszkowskiego)
Bibliografia
Fotografie i dokumenty
O Autorze
Gen. bryg. Henryk Maria Krok-Paszkowski – urodził się 1 kwietnia 1887 roku w majątku Rudnia Pilańska (powiat Stołpce, województwo nowogrodzkie). Był synem Stanisława Paszkowskiego i Jadwigi z domu Straszyńskiej. W latach 1897-1902 uczęszczał do Szkoły Realnej w Pińsku. Studiował na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej, gdzie związał się ze Związkiem Walki Czynnej i „Strzelcem”.
W okresie od sierpnia 1914 do listopada 1915 roku pełnił służbę w Legionach Polskich. Był dowódcą I plutonu w 1. Kompanii Kadrowej, potem jej dowódcą oraz dowódcą 4. kompanii w 2. i 5. Pułku Piechoty Legionów Polskich. W listopadzie 1915 roku został odkomenderowany do Polskiej Organizacji Wojskowej. Był komendantem Obwodu POW w Siedlcach oraz komendantem Szkoły Podoficerskiej w Warszawie. W maju 1917 roku ponownie w służbie liniowej. Dowodził batalionem w 5. Pułku Piechoty Legionów. Po kryzysie przysięgowym internowany w Beniaminowie.
2 listopada 1918 roku przyjęty został do Wojska Polskiego i mianowany dowódcą I batalionu 5. Pułku Piechoty Legionów. W styczniu 1919 roku objął dowództwo I batalionu 22. Pułku Piechoty. Walczył w wojnie z bolszewikami. W maju 1920 roku został dowódcą 22. Pułku Piechoty. Przejściowo dowodził także XVII Brygadą Piechoty. Po demobilizacji i przejściu wojska na organizację pokojową, w dalszym ciągu dowodził 22. Pułkiem Piechoty.
Na jego czele wziął czynny udział w przewrocie majowym 1926 roku po stronie Józefa Piłsudskiego. Zmiany personalne w wojsku przeprowadzone przez Pierwszego Marszałka Polski po zamachu stanu miały bezpośredni wpływ na dalszą karierę pułkownika Krok-Paszkowskiego. Wyznaczenie gen. bryg. Mieczysława Rysia-Trojanowskiego, dotychczasowego dowódcy 9. Dywizji Piechoty, na stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu umożliwiło objęcie stanowiska dowódcy dywizji przez płk. Franciszka Sikorskiego, dotychczasowego dowódcę piechoty dywizyjnej 9. Dywizji Piechoty. Na zwolnione przez pułkownika Sikorskiego stanowisko Henryk Krok-Paszkowski wyznaczony został z dniem 9 sierpnia 1926 roku.
Piechotą 9. Dywizji Piechoty dowodził niecałe dwa lata. 18 lutego 1928 roku został mianowany dowódcą Obszaru Warownego „Wilno” w Wilnie. Pełniąc służbę w wileńskim garnizonie, awansował na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 roku w korpusie generałów. 9 października 1930 roku został mianowany dowódcą 20. Dywizji Piechoty w Baranowiczach. Dywizją dowodził ponad siedem lat. W styczniu 1938 roku przeniesiony został do Warszawy na stanowisko zastępcy dowódcy Okręgu Korpusu nr I.
W kampanii wrześniowej 1939 miał dowodzić 45. Dywizją Piechoty Rezerwowej, lecz nie zdołał jej zmobilizować. Od 12 do 17 września był komendantem punktu zbornego w Brzeżanach. Od września 1939 do lutego 1941 roku internowany w Rumunii, w obozie w Băile Herculane, potem do kwietnia 1945 roku przebywał w niewoli niemieckiej, w oflagach Dorsten i VI B Dössel. Po uwolnieniu osiadł w Anglii. Zmarł 7 czerwca 1969 roku w szpitalu Joyce Green w Dartford.
|
![](javascript: windowFoto( "files/products/Krok_120_www.jpg", sTitle+": " );)
