Stanisława Burda
Wybór i opracowanie Andrzej Burda, Waldemar Michalski, Piotr Sanetra
Ilustracje Alfred Przybysz
Wydanie I
Lublin: Norbertinum, 2012
Objętość 359, [1] s.
Format 150 x 230 mm
Oprawa twarda szyta
ISBN 978-83-7222-476-7
[ Wybór poezji ]
O książce
Sumowanie lirycznego dzieła Stanisławy Burdy ma oczywiście swój kontekst jubileuszowy. Jak bowiem wynika z bibliograficznego zestawienia wydań tej poezji, dwadzieścia lat temu, w 1992 roku, nastąpiła prawdziwa eksplozja tomików poetyckich sygnowanych imieniem i nazwiskiem autorki Ogrodów milczenia. Cztery zbiory wydane własnym sumptem oraz trzy sygnowane przez Hrubieszowski Dom Kultury objawiły nagle poetycki talent, skrywany dotąd skrzętnie w nauczycielskich szufladach. To był początek poetyckiej drogi, znaczonej wieloma książkami i nagrodami, budującej jedną z najważniejszych lirycznych przestrzeni ziemi hrubieszowskiej. Odtąd niemal co rok ukazywał się tom poezji Stanisławy Burdy (niekiedy nawet dwa), którego wydaniu zazwyczaj towarzyszyły liczne spotkania autorskie, na czele z uroczystą promocją, skupiającą zarówno przedstawicieli samorządu i duchowieństwa, jak i grono przyjaciół, rodziny, uczniów – wiernych czytelników tej twórczości. Poezja ta oprócz bardzo osobistego, intymnego charakteru posiada bowiem również głęboki ładunek społecznego, ponadjednostkowego zaangażowania, wynikający najpewniej z odpowiednio przez dom rodzinny ukształtowanej postawy życiowej, ale też i z powołania nauczycielskiego, które określiło całą zawodową drogę poetki na ziemi hrubieszowskiej. Te aspekty zbiorowego poczucia odpowiedzialności za szeroko pojęte dobro wspólne obejmują między innymi: dzieje Ojczyzny („małej” i powszechnej), zaangażowanie religijne, wspólnotę wiary i moralności opartą na wartościach chrześcijańskich, domowy obyczaj, wrażliwość na naturę. Widać tu wyraźnie mocne osadzenie w tradycji, dążenie do pokazania i ochronę odwiecznych wartości, utrwalenie obrazu człowieczeństwa zaangażowanego, wrażliwego na otaczający świat.
Jednocześnie bardzo mocny jest w poezji Stanisławy Burdy intymny kontakt z głęboko osobistym doświadczeniem losu, ekspresja uczuć i emocji rozbudzonych zarówno aktualnym przeżyciem rzeczywistości, jak i wspomnieniem, napływem minionych już, ale wciąż żywych obrazów dzieciństwa. Dom rodzinny na ziemi tarnowskiej i dom przez siebie wzniesiony i doświadczany na ziemi hrubieszowskiej to dwa najważniejsze punkty orientacyjne na mapie życia i twórczości autorki Przystani nad Huczwą. Skala napięć i przeżyć wywołanych miłością do obu tych domów jest tak ogromna, że w gruncie rzeczy na tym łuku życia opiera się cały świat Stanisławy Burdy i sposób jego wyrazu w sztuce słowa. Dom, czyli miejsce i ludzie zanurzeni w czas i przestrzeń; czyli najbardziej pierwotne odczucie Ojczyzny, przynależności do określonej społeczności i troski o jej właściwe funkcjonowanie. Dom, czyli odpowiedzialność za pamięć; czyli trwałość wartości fundamentalnych; czyli jedyna szansa na doświadczenie prawdziwego szczęścia, w radości i cierpieniu. Dom wreszcie, czyli dojrzewanie do miłości i zdolność jej realizacji.
Ogrody milczenia są w samej swojej istocie bardzo intymnym wyznaniem. Z tej obfitości tekstów, z którą czytelnik poezji Stanisławy Burdy styka się po raz pierwszy, wyłania się przede wszystkim obraz duszy. Może właśnie dzięki tej obfitości wierszy staje się on bardziej wyraźny niż w którymkolwiek z poprzednich lirycznych tomów. To duża odwaga poetki, tak jeszcze raz stanąć przed czytelnikiem i pokazać: taka jestem, taki jest mój świat. To jednocześnie ogromne zaufanie do czytelnika, że to wyznanie właściwie przyjmie i zrozumie. To duża odwaga, tak otworzyć swoje serce. Czytając wiersze Stanisławy Burdy nie mamy bowiem wątpliwości, że obcujemy ze szczerym i prawdziwym wyznaniem, ujętym co prawda w subtelne prawidła sztuki słowa, ale bazującym na autentyczności doznań. I zapewne w tym „dotykaniu Życia” tkwi siła tej poezji, jej uniwersalny charakter. Życie bowiem to proces, w którym wszyscy uczestniczymy, każdy na swój sposób, każdy nieco inaczej, ale dopóki żyjemy, jesteśmy wewnątrz tego procesu. Autorka Zamyśleń „dotyka” zaś Życia swoim piórem w taki sposób, że pozwala czytelnikowi jej wierszy odczuć to Życie głębiej. Poezja (a szerzej: sztuka), generalnie rzecz ujmując, uwrażliwia na Życie, pozwala lepiej zrozumieć ten złożony i wielokształtny proces istnienia. Owszem, do pełnego kontaktu z poezją Stanisławy Burdy potrzebna jest perspektywa chrześcijańska, nie stanowi ona jednak ograniczenia wizji Życia, ale jej dopełnienie o elementy względem niego transcendentne. Wiele zaś tekstów pozostaje na płaszczyźnie tuziemskiego doświadczenia; wśród nich szczególnym walorem literackim odznaczają się subtelne erotyki, a właściwie treny wyrażające więź z najbliższą osobą już po przekroczeniu przez nią progu Życia. (Wielką zasługą Ogrodów milczenia jest przypomnienie tych pięknych tekstów z tomu o zbliżonym tytule: Nad brzegiem milczenia). „Ziemskie” są również impresje i obrazki z natury, szkicujące w kilku pociągnięciach pióra najbliższe poetce otoczenie, także i to zapamiętane, utrwalone we wspomnieniu z lat dziecięcych, w obrazie ukochanych Rodziców, wiążących z ziemią los swój i swojej rodziny.
Znamienne jest ujęcie całego tomu w klamrę symbolu „źródła”, przy czym pierwsza część tej klamry ma walor wspomnienia, druga zaś – powrotu do źródła, ujętego jako życiowy imperatyw. W tafli „źródła” odbijają się różne rzeczywistości. Najbardziej podstawową jest dom rodzinny, Matka i Ojciec, atmosfera dorastania, związanie z ziemią. Drugą rzeczywistością jest tradycja wiążąca rodzinę z losem Ojczyzny, z jej historią. „űródlane” również jest umiłowanie natury, rodzimego, ale i nadhuczwiańskiego pejzażu, przemian pór roku, dynamiki i jednocześnie powtarzalności przyrodniczego cyklu niosącego zawsze nadzieję powrotu wiosny. Wreszcie „źródłem” całego istnienia, Życia we wszystkich jego przejawach jest Bóg i ta wieczna perspektywa staje się ostatecznym punktem odniesienia wszelkich aktywności człowieka. W Elegii – ostatnim lirycznym głosie, zamykającym obecny zbiór wierszy – nadzieja powrotu do tego űródła, z całym bogactwem miłości do świata i człowieka, nadzieja oczyszczenia w symbolicznym geście obmycia twarzy jest niewypowiedzianą wprost tęsknotą za Bogiem. Elegia została zamknięta pytaniem, nie stwierdzeniem, nie pewnością. To pytanie o Bożą obecność i oczekiwanie po drugiej stronie życia – pytanie w gruncie rzeczy bardzo dramatyczne – nie jest jednak wyrazem zwątpienia; zawiera się w nim pokora wobec tajemnicy Boskiej wszechmocy i wolności oraz nadzieja spotkania.
Pokora i nadzieja – dwa ciche nurty podtrzymujące życie. Przepływają one przez „ogrody” poezji Stanisławy Burdy, a także przez „ogrody” naszej egzystencji. Aby je odnaleźć i nimi się nasycić, potrzeba postawy kontemplacji, wyciszenia. Trzeba zamilknąć, uciszyć w sobie zgiełk świata; dopiero w milczeniu, w ciszy, w otwartości serca można usłyszeć kroki Boga przechadzającego się po ogrodach naszego życia.
Piotr Sanetra
Spis treści
Ogrody wspomnień
U źródeł
W zgodzie z naturą
*** (jaśnieją przydrożne ścieżki...)
*** (idzie wiosna...)
*** (pachną bielone chaty...)
*** (rozdzwonione świątynie...)
*** (dogasa dzień majowy...)
*** (słowik zawiesił trele...)
*** (zamilkły jeziora...)
*** (w wąwozach Wielekrza...)
*** (w wiekowych lipach...)
*** (zapachniały lasy jagodami...)
*** (w jeziorze ukrytym...)
*** (znikają z pól snopy...)
*** (ścierniska na pańskich polach...)
*** (granatem ostrężyn...)
*** (głowiaste kapusty...)
*** (na szybach mróz...)
*** (saniami ku zagrodom...)
*** (rozdzwoniły się świątynie...)
*** (snop zboża rozbielił...)
*** (posażna jedynaczka w Zakrzowie...)
*** (w krynicznych lustrach...)
*** (przystanął na progu...)
*** (uśmiecha się Twardowski...)
*** (jabłoniowe sady w objęciach...)
Zamyślenia
Wojnicz
*** (kronika rodów...)
Poemat o mieście Leliwów – Tarnowie
Retrospekcja
*** (twoje poziomki...)
W domu dzieciństwa
*** (Biegnę...)
*** (w sadzie dziadka Jana...)
Matka (tryptyk)
*** (Twoje ręce...)
Pamięć
*** (ojciec miał profil grecki...)
*** (budowałeś moją wiedzę...)
Rozmowy z ojcem
Pamiętasz
*** (odeszły dziwa...)
Dom
Zauroczenia
Tryptyk czarnoleski
Kalejdoskop przyrody
Kanikuła
Wiosenne impresje
Lipiec
Pieśń natury
Walc
*** (namaluj moją duszę...)
Ekstaza
*** (słowa...)
*** (podaj dłonie...)
*** (byłam Julią...)
Pejzaż słowem malowany
Podlaska tęsknota
Gród z koziołkiem w herbie
Jest taki zakątek uroczy
*** (na dłoni biedronka...)
Rozstania i powroty
Persefona
*** (bezimienne ptaki...)
*** (rozsypały się myśli...)
*** (twój szept...)
Dialog z rzeką
*** (szeptały trawy...)
*** (Odszedłeś...)
*** (dlaczego wtuliłaś się...)
*** (twoje liście...)
*** (puste miejsce...)
Epicedion
*** (twoje ręce...)
*** (ktoś zapukał do okna...)
*** (drga jeszcze...)
List
*** (budzę się...)
Krzyk
*** (kiedy z drzewa spada liść...)
*** (noce...)
*** (w księgach...)
Na spotkanie dni
Miraże wiosenne
*** (chciałam uciec...)
*** (dłonie pełne...)
Świerszcze pytają
*** (jak ci powiedzieć...)
Refleksje
Szczęście
*** (krajobrazy...)
Winobranie
*** (szukałam cię...)
*** (pytałam serca...)
*** (spojrzałam...)
Szczęście
Tren
*** (srebrzyste promienie...)
*** (pośród gwiazd...)
Marzenie
*** (w oczach masz smutek...)
Rozstania i powroty
*** (patrzę w niebo...)
*** (znam gorycz łez...)
Przystań nad Huczwą
Spojrzenie w przeszłość
Retrospekcja
Hrubieszów
Barwy ziemi
Dom nad Huczwą
Wiosna nad Bugiem (1)
Wiosna nad Bugiem (2)
Nadbużańskie lato
Jesienne impresje
Krajobraz zimowy
Madonna kresowa (1)
Kapliczka w Kryłowie
Madonna kresowa (2)
Litania do ziemi
Dialog pogranicza
Ad perpetuam rei memoriam
Psalmodia
Psalm trwogi
Psalm wiary
Psalm łaski
Psalm kresowy
Psalm radości
Psalm niepokoju
Psalm schyłku wieku
Psalm cierniowy
Wybacz mi, Panie
Psalm Dawidowy (1)
Psalm Dawidowy (2)
Psalm dziękczynienia
I to jest cud!
Psalm sokalski
Dyptych
Panteon Maryjny
Jubileuszowy psalm błagalny
Ave Maryja!
Kresowy krajobraz nocą
Litania do Matki Zbawiciela
Pieśń do Matki Bożej Sokalskiej
Hymn uwielbienia
Psalm błagalny
Sługa Boży – Prymas Tysiąclecia (tryptyk)
Wyciszenie
Psalm suplikacyjny
*** (Kazałeś mi...)
*** (wysyłam listy...)
Modlitwa
Ave Maryja!
Wiązanka myśli
Dialog wieczorny
Psalm ciszy
*** (z krzyża...)
Psalm pojednania
*** (nie potrafię zliczyć tego...)
Psalm nad psalmami
Impresje
Jesienne impresje (1)
Jesienne impresje (2)
Impresja I
Impresja II
Impresja IV
Impresja V
Impresja VI
Jesienne krajobrazy
Impresja
Obrazki zimowe (dyptych)
Odgłosy wiosny
Czas powrotu...
Miraże wiosenne
Wiosna
Hymn pochwalny
Ave Maryja!
Miniatury
Zamyślenia
Myśli
*** (na tamtym brzegu...)
Sen o...
Do...
Reminiscencje
Refleksja
Chwile
*** (Jest we mnie...)
Wzloty i upadki
*** (szukałam prawdy...)
Czytając Norwida
Spotkanie w Kryłowie
Biel
Zaduszki
Czas
Powołanie
Przyszedłeś
Epigramy
Impresja
Ożywione wspomnienia
Starość
Moja Ojczyzna
*** (na Łazach bielona chata...)
Polonia semper fidelis!
Psalm wrześniowy
Psalm kresowy
Psalm nadziei
Psalm Wojciechowy
Ta co nie zginęła (tryptyk)
*** (Małopolska w ogniu...)
*** (niebo zasnute krzyżami...)
*** (to było jakby dziś...)
*** (do Wierzchosławic...)
*** (bukowy las wspina się...)
*** (granatowy policjant...)
Ginące piękno
Non omnis moriar!
Wołyńskie miraże
Deus Caritas est!
Święci odchodzą
Maleńki znak
Ty jesteś opoka
W mojej Ojczyźnie (dyptych)
Golgota XX wieku
Pieśń elegijna Golgoty Wschodu
Milczący krzyk
Tren wołyński
Traktat o...
Elegia (dyptych z epilogiem)
Ku źródłu
U źródła Odwiedziny w rodzinnym domu
Dom
Retrospekcja
*** (przebiegałam...)
*** (w trawie...)
Palenie Judasza
Gród
*** (Jakby lotem jaskółki...)
Wojnicz (tryptyk)
Moje Emaus
Zauroczenie
*** (nieraz wracam do chwil...)
*** (Do skrawka ziemi ojczystej...)
*** (Widzę cię...)
*** (noc...)
Epitafium
Ocalić pamięć
Mamie
*** (dłonie Twoje...)
Reminiscencje (dyptych)
Epicedion (tryptyk)
Pamięć
*** (w oczach ojca i matki...)
Zamyślenia
*** (buduję świat...)
Psalm milczący
Litania do ziemi
*** (wczoraj...)
Curriculum vitae
Dunajcowe tęsknoty
Elegia
Piotr Sanetra, Posłowie
Tejże Autorki
|
![](javascript: windowFoto( "files/products/Burda_Ogrody_120.jpg", sTitle+": " );)
