Sebastian Fabian Klonowic (Klonowicz; pseud. Acernus)

(ok. 1545-1602)

Poeta, kompozytor, wykładowca w Akademii Zamojskiej, mieszczanin sympatyk ruchu reformacyjnego. Całe swe dorosłe życie spędził w kręgu wyznaczonym przez trzy miasta: Lublin, Lwów i Zamość. Urodził się około 1545 r. w Sulimierzycach (Małopolska). Był synem Jana Klona, dzierżawcy folwarku i młyna nad Orlą, oraz Anny z Pietrzałków. Podpisywał się łacińskim tłumaczeniem nazwiska: Acernus (łac. acer – klon). Nim przybył do Lublina, gdzie od 1568 r. praktykował w kancelarii miejskiej, młodzieńcze lata spędził w węgierskim Pezinku (dziś: Pezinok na Słowacji), w Czeskim Kromołowie (dziś: Krumlov Ćesky), a także we Lwowie. Studiował w kolegium jezuitów w Kaliszu. Osiedlił się w Lublinie, gdzie ok. 1573 r. rozpoczął karierę urzędniczą w kancelarii miejskiej. W latach 1574-1582 pisarz miejski w Lublinie. W latach 1576–1582 prowadził sądową kancelarię wójta lubelskiego, a w 1583 r. został ławnikiem. W 1580 r. ożenił się z Agnieszką Wiślicką, córką ławnika i kupca lubelskiego. W 1585 r. od Józefa Wereszczyńskiego, biskupa kijowskiego i opata benedyktynów w Sieciechowie, otrzymał wójtostwo w Psarach i w tych dobrach założył wioskę Wólkę Józefowską. Z inspiracji Jana Zamoyskiego został w roku 1589 kierownikiem szkoły w Zamościu. W roku 1592 objął urząd wójta Lublina, po dwóch latach (od 1594 r.) burmistrza, a rok później (od 1595) został mianowany dożywotnim rajcą. W roku 1594 popłynął Wisłą do Gdańska, a podróż tę opisał w poemacie Flis. Klonowic zmarł 29 sierpnia 1602 r. w szpitalu św. Łazarza w Lublinie, a pochowany został w kościele św. Michała Archanioła.

Twórczość Klonowica stoi na pograniczu dwóch epok literackich – renesansu i baroku. Zaliczana jest do nurtu poezji mieszczańskiej nie tylko ze względu na pochodzenie, ale i doświadczenia życiowe autora (ławnik miejski, burmistrz) oraz krąg poruszanych tematów (np. zagadnienia prawne w Worku Judaszów). Debiutem Klonowica było tłumaczenie łacińskiego dzieła Klemensa Janickiego Vitae Regum Polonorum elegiaco carmine descriptae wydane w 1576 r. pod tytułem Królów i książąt polskich … zawarcie i opis. Do dzieła Janickiego dodane zostały wiersze o Henryku Walezym i Stefanie Batorym. W 1582 r. Klonowic wydał łaciński poemat moralistyczny Philtron. Tytułowe słowo oznacza „napój miłosny”, utwór jednak daleki jest od wątków erotycznych. Skupia się na miłości chrześcijańskiej oraz uczynkach miłosiernych. Zdaniem Klonowica natura obdarza wszystkich ludzi równomiernie, zaś zepsucie jest odstępstwem od naturalnych praw. Motyw pierwotnej dobroci, Złotego Wieku, któremu sprzeniewierzyły się następne epoki, przewija się również w kolejnych utworach Klonowica. Poemat Roxolania, wydany w 1584 r., opisuje Ruś Czerwoną, miasta, wsie, obyczaje ludu, a także niedolę i nędzę chłopów.

Po śmierci Jana Kochanowskiego Klonowic wydał w 1585 r. cykl wierszy zatytułowany Żale nagrobne na ślachetnie urodzonego i znacznie uczonego męża, nieboszczyka Pana Jana Kochanowskiego... Na cykl składa się trzynaście żali, zawierających pożegnanie największego poety swoich czasów oraz całej epoki.

W łacińskim poemacie Victoria deorum (wydanym prawdopodobnie w 1600 r.) Klonowic opisał w sposób alegoryczny walkę chrześcijanina oraz jego możliwe zwycięstwo nad grzechem. Zawarł też w nim opis różnych występków przeciw naturze i prawom boskim oraz krytykę stosunków społecznych i religijnych. W 1595 r. wydał poemat Flis, to jest Spuszczanie statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi, w którym opisał pracę flisaków. Zawarł też w nim motywy moralistyczne (krytyka zepsucia wynikającego z chciwości oraz z handlu zbożem) oraz alegoryczne (żeglowanie jako metafora ludzkiego życia).

Worek Judaszów (wg strony tytułowej wydany w 1600 r., prawdopodobnie jednak później) to poemat prawniczy opisujący różne rodzaje przestępstw, nieprawości i zbrodni. Zawiera też marginalia, które mają ułatwić odnalezienie odpowiedniego fragmentu lub odsyłają do Pisma Świętego, prawa rzymskiego lub prawa magdeburskiego, gdzie podobne uczynki zostały przewidziane i osądzone.

[za: wikipedia.org.pl]

Portret S.F. Klonowica za lipskim wydaniem Dzieł Klonowica z 1836 r.