NORBERTINUM.PL - wydawnictwo, księgarnia, drukarnia

Jerzy Kłoczowski (red. nauk.)

Kompania B 1 Pułku AK „Baszta” (1939-1944). Tom 1

Wydanie: pierwsze
Miejsce i rok: Lublin, Norbertinum, 2008
Objętość: 326 s.
Format: 170 x 240 mm
Oprawa: miękka klejona
ISBN: 978-83-7222-359-3
EAN: 9788372223593
Cena zbytu: 31.00 PLN
Cena promocyjna: 12.40 PLN
Status: Książka dostępna (z rabatem 60%)

kup książkę

Allegro

Pod redakcją Jerzego Kłoczowskiego

Dostępny jest również tom 2 oraz komplet

Książka ukazała się dzięki wsparciu finansowemu Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

„Baszta” była jednym z kilku oddziałów Powstania Warszawskiego 1944 r., które otrzymały najwyższe polskie odznaczenie bojowe – Order Virtuti Militari. Dekret przyznający ten szczególnie zaszczytny order podpisał w Londynie z ramienia kapituły generał Stanisław Maczek. „Baszta” odegrała szczególną rolę w Powstaniu na Mokotowie, ale sama powstała na Żoliborzu wczesną jesienią 1939 r.

Formację tę utworzyła grupa harcerzy skupiona wokół znanego w tej dzielnicy harcmistrza i aktora Ludwika Bergera. Po kilku tygodniach ta tak bardzo oddolna inicjatywa związana została trwale, już jako podziemne wojsko, z Komendą Główną Służby Zwycięstwa Polski (SZP), przekształconej na początku 1940 r. w Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), a od 1942 r. – w Armię Krajową. [...]

Nasze zbiorowe opracowanie dotyczące kompanii Bergera – powstańczej B 1 – nie jest [...] dziełem krytyczno-analityczno-historycznym. Jego trzonem są wspomnienia żołnierzy kompanii, ważne świadectwa codziennej rzeczywistości konspiracyjnej czy powstańczej (trochę też „obozowej” z zimy 1944/45 r.), siłą rzeczy bardzo osobiste, na pewno ważne dla lepszego zrozumienia wydarzeń, ale przede wszystkim samych ludzi – żołnierzy o różnym stażu, doświadczeniach, przeżyciach. Zwraca między innymi uwagę duże środowisko bursy RGO (Rada Główna Opiekuńcza) w centrum Warszawy, gromadzące młodzież wysiedloną z całej Polski, z którego – przypadkowo – wywodziła się cała grupa żołnierzy z naszej kompanii.

Kompania, jak to przypomina tablica pamiątkowa na rogu dzisiejszych ulic Puławskiej i Dąbrowskiego (Szustra z tamtych lat), straciła w Powstaniu 126 żołnierzy; straty w konspiracji zwiększają jeszcze tę liczbę o kilkadziesiąt osób, w tym wielu ważnych dowódców z młodej kadry konspiracyjnej. Losy żyjących, w tym naszych kolegów rozrzuconych po całym świecie, stanowią odrębny temat, który zapewne doczeka się w przyszłości swego historyka. Wśród autorów wspomnień, które udało się zebrać w tym tomie, znajdujemy między innymi profesorów znakomitych uniwersytetów, Chicago i Oxfordu, czy znanego poetę z Londynu. [...]

Poległych towarzyszy broni staramy się przypomnieć na kilku wybranych przykładach. Ludwik Berger, nasz „Michał”, twórca kompanii, zasługuje tu na szczególną pamięć i specjalne opracowanie w przyszłości. Zachowane przykładowo teksty Wojciecha Broszkiewicza („BWL-a”) czy Zbigniewa Krukowskiego („Gryfa”), poległych w 1943 r., są bardzo ważne dla zrozumienia głębszego zaangażowania, charakteru, światopoglądu ludzi tego pokolenia, już wtedy wyróżniających się swą postawą, stosunkiem do innych ludzi, do Polski, do wyznawanych wartości.

Kilka świadectw ludzi bliskich dla ważnych w naszej kompanii osób poległych, takich jak np. „Starter” czy „Lenin” (nie od „tego” Lenina!) – przypomina na tych wybranych przykładach, jak bogate i różnorodne osobowości gromadziła wtedy choćby tylko nasza kompania.

Spis treści

Wprowadzenie – Jerzy Kłoczowski

Zarys dziejów kompanii B 1. 1939-1944 – Jerzy Kłoczowski

Wstęp

Początki „Baszty” i jej pierwszych kompanii

Organizacja kompanii

Szkolenie wojskowe

Wojsko w warunkach konspiracji

Uzbrojenie

Pierwsze dni Powstania

Wojna pozycyjna

Ostatnie dni Powstania

Żołnierze kompanii B 1 – sylwetki poległych

Ludwik Berger „Michał”, „Goliat”, „Hardy” (1911-1943)

Sylwetka (Jerzy Kłoczowski)

Ludwik Berger w moich wspomnieniach (Krzysztof Dunin-Wąsowicz)

Bohater tamtych czasów (Helena Załęska „Monika”)

Artysta „Reduty” (Jerzy Zawieyski)

Aktor, wychowawca młodzieży, żołnierz (Anna Wójcikiewicz-Rumlowa)

Wojciech Broszkiewicz „BWL” (1921-1943)

Sylwetka (Jerzy Kłoczowski)

Życiorys

Wyciąg z kalendarzyka Broszkiewicza Wojciecha

Zbigniew Krukowski „Gryf” (zg. 1943)

Sylwetka (Jerzy Kłoczowski)

Głos Zbigniewa Krukowskiego na temat spółdzielczości

Karol Niewiarowski „Starter” (1921-1944)

Sylwetka (Janina Niewiarowska „Małgorzata”)

Z pobudek patriotycznych (J. W.)

Jerzy Ukleja „Lenin” (1924-1944)

Sylwetka (Krystyna Ukleja-Dąbrowska)

Wspomnienia żołnierzy kompanii B 1

Spotkanie trzynastu żołnierzy kompanii B 1 poświęcone jej historii. Informacje uzupełniające żołnierzy nieobecnych na spotkaniu

Jerzy Kłoczowski: Konspiracja i Powstanie. 1941-1944

Grzegorz Janusz Mitrocki: Niecodzienne charaktery

Mieczysław Chorąży: „Niech mnie trafi celnie i śmiertelnie!”

Piotr Florian Dombowski: Bursa – Pawiak – Powstanie

Stanisław Wydżga: Walczyliśmy o Polskę

Bolesław Taborski: Nocne ćwiczenia i dni Powstania

Zbigniew Andrzej Pełczyński: Szeregowy „Jagiełło”

więcej o książce

zwiń

biuletyn