Projekt okładki: Agata Pieńkowska

Na okładce: Jadwiga Reklewska przed dworem w Mirogonowicach

Urodziłam się pomiędzy pokojem a wojną – wywróciła ona cały ten świat, z którego się wywodzę, do góry nogami. A właściwie unicestwiła, bo ta klasa społeczna, do której przynależeli moi rodzice i moja cała rodzina, znikła z powierzchni ziemi. „Zatopiona Atlantyda” – zwykłam myśleć o niej już od dawna.

Urodziłam się także pomiędzy dobrobytem świetnie prosperującego dworu ziemiańskiego a nędzą i upokorzeniem lat komunizmu, w którym moja Mama nigdy już nie zdołała znaleźć godziwego miejsca dla siebie i nie nauczyła się zarabiać na nasze utrzymanie. Będąc w tym czasie obywatelem ostatniej kategorii, budowałam swoje poczucie godności nie na zewnętrznej przynależności do jakiejkolwiek grupy społecznej, ale raczej na wartościach duchowych i intelektualnych, które z natury rzeczy istnieją poza czasem i miejscem. Są nieuchwytne. Są nie do odebrania ani nie do zniszczenia przez jakiegokolwiek zewnętrznego intruza. Jedynie uniwersalizm Kościoła katolickiego był autentycznym punktem odniesienia dla mnie i mojej całej rodziny.

Wreszcie urodziłam się pomiędzy dość sztywnym i wyrafinowanym kodem zachowań, jaki obowiązywał „dobrze wychowaną panienkę ze dworu”, a rozpasanym, bezwzględnym, czasem nawet okrutnym, hałaśliwym i wulgarnym sposobem porozumiewania się dzieci na podwórku w Ostrowcu Świętokrzyskim.

Dziś żyję pomiędzy wyrosłym z wielowiekowej historii i tradycji kulturowej europejskim sposobem myślenia a amerykańską nonszalancką skłonnością do spłyceń, uproszczeń i łatwych sukcesów. Czuję się często wydziedziczona z tego, co było, a nie pasuję do tego, co jest.

Czyżbym należała do całej generacji zawieszonej „pomiędzy”? Bez swojego miejsca i czasu na ziemi?

Zofia Reklewska-Braun, fragment wstępu

Spis treści

Zamiast wstępu

Część I: Mirogonowice 1939-1945

Najdawniejsze obrazy

Park, deszcz i radość „wbiegania” w życie...

Sad

Łąka i strach

Wronów i nogi Róży

Krzyś Michalewski i Monte Cassino

Pokój stołowy, Zygmunt i grzanki

Z opowieści... z pamięci...

Narodziny

„Rzemiennym dyszlem”

W domu

Ojciec

Dwór

Wasiutyńscy

Mama

Śmierć Ojca

„Klatki” i „sekwencje”

Kompot z czereśni

Isia i lalka

Krasnoludki w Grzegorzowicach

W kościele w Waśniowie

Stłuczony kieliszek

Nowalijki

Gry i zabawy w salonie

Ludki w skrzyni pani Benisławskiej

Ewa i majolikowa waza

Rodzeństwo

Przecięty nos

Puderniczka Zosi Piekarskiej

Huśtawka

Jednak już wspomnienia

Boże Narodzenia w Mirogonowicach

Bandyci

Śmierć Jasia Reklewskiego

Śmierć Isi Reklewskiej‑Rauszerowej

Gwałt

„Na skrzydłach wiatraka...”

Partyzanci

Ojciec Innocenty

Ostatnia wojenna Wielkanoc

Żydzi

Rosjanin

Niemcy

Pacyfikacja Mirogonowic

Podwórze

Babcia

Przejście frontu

Przednówek 1945 roku

Ciocia Hala

Rosjanie

Odjazd

Część II: Ostrowiec 1945-1952

Nowy świat

Dom w Ostrowcu

Młyn i piekarnia

Kuchnia

Łazienka, zegar, starocie

Stare fotografie

Choroby

Chwila w piekarni

Liść dębu

Czas pogardy

Powojenna prowizorka

Aresztowanie Mamy

Rodzinne „działy”

Krowy

„Olaboga, gdzie boczek?!”

Źródełko

Młynówka i wszechświat

Przedszkole

Gry i zabawy na ulicy Kuźnia

Pożar

Wychowanie religijne w naszym domu

Kino „Marzenie”, kawiarnia „Oaza” i Damy i huzary

Jeszcze raz Ewa Wasiutyńska

Mój „czas pogardy”

Hania Reklewska

Pierwsze wspomnienia

Wizyta „bydlęcym” wagonem

W Pabianicach

Nasze, już nie nasze dwory

Pamięć Hani

Kroki w samodzielność

Targ i czereśnie

Fabryczka landrynek

Wariatka

W Sarej Słupi

Młyn w Grzegorzowicach

Z oddali

Lalka Honoratka

Jeszcze raz Ostrowiec

Część III: Warszawa 1952-1965

Nie u siebie...

Na Szarej

Tunia

Terenia

Oleńka

Zygmunt

Rodzinne kontrasty

Wuj Zbyszek

Szkoła

Pływanie

U państwa Bonkowiczów

Kroki w dojrzałość

Korepetycje

Laski

Uniwersytet

Profesor Jan Kott

Życie towarzyskie na Uniwersytecie

Moje niekonwencjonalne harcerstwo

Tropy

Krzysiek Majewski

Trochę najnowszej historii harcerstwa

Mieczyk

Rospuda

„Wstań! W słońce idź!”

Zimowisko w Międzygórzu

Przyrzekam być Harcerzem...

Jak służyć?

Dyżury repatriacyjne

Czy można zreformować komunizm?

W kierunku Kościoła

Obozy, spływy, wędrówki, potańcówki

Jak być „samotnym wilkiem”?

W stronę Braunów

Kto to taki?

Mój teatr

Kazik

Stryj Jerzy

Klan Braunów

Rodzinne legendy

Ciocia Jadzia

Juliusz Braun, czyli Dziadziuch

„Tu się słyszy własne kroki...”

Jeszcze rozstania

Babucha

Budowa Milechów

Wojenne bytowanie w Milechowach

Powrót do domu

Posłowie

Podziękowanie

Aneks

Nota o autorce