Jan Sztern

(1922-2013)

Urodził się 15 kwietnia 1922 roku w Zamościu, w żydowskiej rodzinie rzemieślniczej, jako syn Efroima Szterna (malarza pokojowego) i Estery z domu Kaufman (krawcowej, absolwentki gimnazjum w Petersburgu, znającej kilka języków). Mieszkał w Zamościu przy ul. Konopnickiej. W latach 1929-1936 uczęszczał do Szkoły Powszechnej im. Ignacego Łukasiewicza w Zamościu. Po wybuchu II wojny światowej przez Lwów uciekł przed prześladowaniami do Związku Radzieckiego, gdzie był górnikiem w Donbasie, magazynierem materiałów budowlanych w Stalino i następnie malarzem w fabryce mebli w Kineszmie. Po ataku III Rzeszy na ZSRR w 1941 roku zaciągnął się do Armii Czerwonej, w której służył do 1943 roku. W latach 1944-1949 uczył się w Technikum Artystyczno-Dekoratorskim w Likino-Dulowie.

W 1945 roku zamieszkał w Leningradzie i ożenił się z Rosjanką. Dorywczo pracował m.in. jako malarz dekorator w teatrze, tokarz i majster na budowie. W latach 1970-1982 był kierownikiem działu karnetów w Państwowej Kapeli Akademickiej, gdzie był też członkiem Rady Artystycznej i zajmował się upowszechnianiem muzyki poważnej w środowisku studenckim miasta. W latach 1991-1993 należał do zespołu redakcyjnego gazety Towarzystwa „Polonia” w Sankt Petersburgu pt. „Polonus”. W 1980 roku odwiedził Zamość. Na stałe jednak powrócił do Polski w 1994 roku i zamieszkał w Zamościu, tym razem przy ul. Peowiaków. Po śmierci żony w 2009 roku zamieszkał u brata w Gdańsku, gdzie zmarł 13 grudnia 2013 roku.

Pisał wiersze, fraszki, epigramy, satyry, a także spisywał własne wspomnienia. Zadebiutował w 1980 roku wierszem w języku rosyjskim pt. Kolumby w gazecie „Zvezda”, wydawanej w Murmańsku. Pierwszy wiersz w języku polskim opublikował w dzienniku „Wieczór Wybrzeża” w 1987 roku. W tym też roku ukazał się jego debiutancki tomik wierszy, pisanych po rosyjsku, Prodrogszyj sad (Zziębnięty sad). Tworzył także wiersze w języku polskim, których pierwszą prezentacją był tomik „Skroś czasu źrenice” (Lublin: Norbertinum, 1995). Zanim jednak poeta znalazł się w Zamościu, powracał do kraju wierszami drukowanymi w: „Kurierze Wileńskim”, „Głosie znad Niemna”, „Wieczorze Wybrzeża”, „Almanachu Polonii”, „Kresach Literackich” i w „Tygodniku Zamojskim”. W Polsce opublikował następujące książki: „Skroś czasu źrenice” (Lublin 1995), Wszelkie kłopoty z głupoty (epigramy, satyra, fraszki) (Zamość 1996), Wspomnienia uchodźcy (Zamość 1997), Melodie miłości. Wiersze o poetach (Zamość 1999), Dialogi między żywym i zmarłą (2008).